ექვთიმე თაყაიშილი შემდგომში იხსენებდა

      "წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრი რო გავხდი,მივიხედ-მოვიხედე,შევიტყვე რომ იმ ძვირფას ხელაწერებს კაცი პატრონი არა ჰყავდა და ძალაუნებურად მოვკიდე ხელი,დავუწყე პატრონობა.მერე თანდათან გამიტაცა,შემიყვარდა და ვიწყე ზრუნვა დაღუპვისაგან მათ გადარჩენაზე თან,გზადაგზა,ხელნაწერთა აღწერილობებს აქვეყნებდა გაზეთ "ივერიაში".1

        1888წელს ექვთიმემ შეისწავლა და გამოიკვლია "პარხლის სახარება". ამას მოჰყვა შატბერდული "მოქცევაი ქართლისაის" ახლებური წაკითხვა. ამ ნარკვევის მეცნიერულ სამსჯავროზე გამოტანას ილია ჭავჭავაძეც დაესწრო და დიდი მოწონებითაც მოისმინა ახალგაზრდა მკვლევარის მოსაზრებანი.

         ფრიად საყურადღებოა ბაგინეთის არქეოლოგიური კვლევის ამბავი,რომელიც ილიას ხელშეწყობით და წაქეზებით დაიწყო.
          გთავაზობთ ამონარიდებს "ლიტერატურის მატეანედან" რომელიც დაიბეჭდა 1962წელს : "1889წლს ვინმე განძის მაძიებელი ბერძენი მისულა "ივერიის" რედაქციაში,ილია ჭავჭავაძესთან -როგორც იმჟამად ყველა ქართული საზოგადოებრივი თუ კულტურული საქმიანობის მესვეურთან-და უთქვამს მისთვის,რომ საუნჯე ეგულებოდა მცხეთაში ბაგინეთში შემორჩენილი "კოშკის" ნანგრევებში.ი.ჭავჭავაძეს ეს ამბავი უცნობებია დ.ბაქრაძისათვის,რომელსაც,როგორც რუსეთის სამეცნიერო აკადემიის წევრ-კორესპოდენტს,არავინ დაუკავებდა თხრის ნებართვას(ე.წ. "ღია ფურცელს") ბაქრაძეს,უკვე ხანში შესულს,ის ღია ფურცელი ახალშეძენილი საიმედო და მხნე თანაშემწისათვის,ექვ.თაყაიშვილისათვის გადაულოცავს,მაგრამ ექვთიმეს გიმნაზიაში გაკვეთილები უნდა დასწყებოდა და დროგამოშვებით მოუხერხებია ველზე სიარული.მიწის მუშათა გასამრჯელოსათვის ფული,სულ 100 მანეთი,ი.ჭავჭავაძეს მოუგროვებია რამდენიმე კაცში.მუშაობა ორ-სამ კვირას გაგრძელებულა.ორი კვირის გათხრებმა საგრძნობი შედეგებიც მოიტანა,მაგრამ უსახსრობის გამო მუშაობა ვეღარ გაგრძელებულა. "2

წყარო1: ლ.სანიკიძე "წიგნი მოწამეთა", გვ.573, თბ., 1888წელი.

წყარო2: "ლიტერატურული მატიანე",N6, ნაკვეთი პირველი 1962წელი გვ.42-43.